Elke loge in Nederland ressorteert onder de Orde van Vrijmetselaren onder het Grootoosten der Nederlanden te Den Haag. Dit is voor Nederland het – democratisch gekozen – overkoepelende orgaan. De loge zelf is een normale vereniging en aldus ingeschreven in het verenigingsregister bij de Kamer van Koophandel. De vereniging functioneert bestuurlijk als een zelfstandige eenheid met statuten en een huishoudelijk reglement. Hierin is de wijze van bestuur, het wisselen van bestuursfuncties, de verplichtingen t.a.v. het huishoudelijk reglement en huishoudelijke vergaderingen, financiële zaken, aanneming van leden etc. geregeld. Elk land is met een eigen organisatie structuur, een eigen hoofdbestuur en een eigen beginselverklaring autonoom. Loges zijn nationaal en internationaal met elkaar verbonden, maar boven het landelijk niveau is er geen sprake meer van een hogere organisatiestructuur, hooguit van samenwerkingsverbanden. Er is derhalve wat vrijmetselarij betreft geen hogere macht dan de landelijke Orde. Soms gehoorde suggesties van een wereldwijd complot behoren alleen daarom al tot het rijk der fabelen.

Loge is afgeleid van het Engelse woord ‘lodge’. De oudste betekenis van dat Engelse woord is bouwloods. Die was in de middeleeuwen bij de bouw van grote werken, zoals een kathedraal, aanwezig. Er werd materiaal opgeslagen en uitgereikt, instructies betreffende de bouw gegeven en ontvangen en er kon buiten de werkuren verpozing worden gezocht. Daaruit is de betekenis voortgekomen van het lokaal waar vrijmetselaren hun arbeid verrichten. Het heeft ook de betekenis gekregen van de groep vrijmetselaren die aan hetzelfde bouwwerk arbeidden, die elkaar dus regelmatig ontmoetten en die deze contacten institutionaliseerden.
In het huidige spraakgebruik heeft het woord loge verschillende betekenissen: een lokale vereniging van vrijmetselaren (hoeveel loges zijn er), de bijeenkomsten (vanavond is er loge), het gebouw en in het bijzonder de ruimte waar het ritueel gebeuren plaatsvindt (de loge moet nog ingericht worden) en tenslotte ook het vrijmetselaarsschap (hij is lid van een loge).

Door uw mogelijke belangstelling daarvoor kenbaar te maken bij een vrijmetselaar die u toevallig kent. Hij zal u met veel plezier begeleiden op de vervolgstappen die nodig zijn. Kent u geen vrijmetselaar? Dan kunt u contact opnemen met de voorlichter en/of secretaris van een loge bij u in de buurt (voor contactinformatie: www.vrijmetselarij.nl) . Ook dan wordt u doorgaans uiterst welwillend verder geholpen. Bij De Friesche Trouw mailt u uw interesse en er wordt zo spoedig mogelijk – zo niet direct – contact met u gezocht. Tijdens een oriënterend gesprek wordt u vervolgens vrijblijvend uitgelegd wat er verder nog komt kijken bij een beoogd toetreden tot de Orde. Daarbij wordt namelijk niet over één nacht ijs gegaan. Het heeft allemaal enige tijd nodig. Waarom dat zo is, wordt u bij dat gesprek ook haarfijn uitgelegd.

Van oudsher is de vrijmetselarij een broederschap, een inwijdingsgenootschap waartoe alleen mannen wordt toegelaten en dat is bij de meeste loges nog altijd het geval. Daarmee is de vrouw niet uitgesloten; bij meerdere gelegenheden per jaar wordt de aanwezigheid van de dames bijzonder op prijs gesteld. Bij dat soort gelegenheden worden gewoonlijk ook de weduwen van overleden broeders uitgenodigd.
Sinds 1947 bestaat er echter ook een vrijmetselaarsorde waarvan alleen vrouwen lid kunnen zijn: Vita Feminea Textura. Deze orde gebruikt de weefster-symboliek. In Friesland is de loge Quintessens daar een voorbeeld van. Sinds 2014 wordt er tevens gewerkt aan een vrouwelijke vrijmetselaarsloge die zich bedient van de bouwsymboliek: Vrijmetselarij voor Vrouwen in Nederland. Daarnaast bestaat er al langere tijd gemengde vrijmetselarij, waarvan zowel mannen als vrouwen lid kunnen worden. In Leeuwarden is de loge Fiat Lux daar weer een voorbeeld van. Er is voor iedereen, mannen èn vrouwen, dus een vrije keuze op het gebied van vrijmetselarij.

Vrijmetselaars nemen deel aan rituele bijeenkomsten van hun loge, waarbij zij de inwerking van de gehanteerde symbolen ondergaan: ieder in de mate waarin hij zich daarvoor openstelt. Ook aan de teksten, die worden uitgesproken, komt slechts symbolische betekenis toe die een ieder naar eigen beleving kan invullen. Doordat de vrijmetselarij zich niet door leerstellingen met waarheidspretentie tot de mens richt maar slechts door middel van symbolen, wordt bewerkstelligd dat de individuele vrijmetselaar niet in een keurslijf van dogma’s wordt gedrongen en dat hij niet wordt verleid tot de gedachte ‘de’ waarheid in pacht te hebben; hij kent slechts ‘zijn’ waarheid. Broederlijkheid, humor en zin voor relativiteit moeten ervoor zorgen dat de zoektocht naar waarheid niet uitmondt in de arrogantie van de zekerheid noch in de steriliteit van het conformisme.

Ja, maar er is een duidelijk verschil tussen theorie en praktijk. Vrijmetselaars beschikken over onderscheidende woorden, tekens en aanrakingen. Ze worden overgedragen tijdens de inwijdingswijdingsrituelen van de drie graden van de vrijmetselarij – leerling, gezel en meester – en maken deel uit van de traditie. In de praktijk worden deze echter zelden of nooit gebruikt buiten het logegebouw in de ‘normale’ wereld. Sterker, veel vrijmetselaars worden niet graag op die manier benaderd en staan huiverig tegenover een ons kent ons mentaliteit. Vooral in een professionele context wordt dit als not done beschouwd. Aan de andere kant hebben vrijmetselaren aan een woord of een frase genoeg om zich als zodanig kenbaar te maken aan iemand waarvan ze vermoeden dat hij ook vrijmetselaar is. De reactie van de ander maakt direct duidelijk of dit vermoeden op waarheid berust of niet. Ook hierdoor worden de ‘officiële’ herkenningstekens nagenoeg nooit gebruikt.

De Orde van Vrijmetselaren onder het Grootoosten der Nederlanden is het organisatorisch verband waarbinnen de voorwaarden worden geschapen om vrijmetselarij te kunnen beoefenen in de traditie waarin dat sinds de oprichting is gebeurd. Het beleid van de Orde is er op gericht om zoveel mogelijk mannen in de gelegenheid te stellen vrijmetselarij te kunnen beoefenen. De Orde telt momenteel 168 loges, met gezamenlijk circa 6000 leden. Loge De Friesche Trouw te Leeuwarden is daar één van.

Op de officiële website van de Orde van Vrijmetselaren onder het Grootoosten der Nederlanden kunt u meer vragen en antwoorden lezen en zoeken naar een loge bij u in de buurt als u niet in Friesland woont.