Het logegebouw

E VOORGEVEL VAN HET LOGEGEBOUW VAN DE FRIESCHE TROUW AAN BIJ DE PUT 15 VERMELDT HET JAARTAL 1619, MAAR HET PAND IS GEBOUWD ROND 1560

Geschiedenis van de vrijmetselarij

Het logegebouw van De Friesche Trouw aan Bij de Put 15 kent een lange geschiedenis. De steen in de witgepleisterde voorgevel vermeldt het jaartal 1619, maar jaartallen zeggen niet alles. Het voorname huis bevat namelijk veel oudere elementen, waaruit mag worden afgeleid dat het huis zo rond 1560 gebouwd moet zijn.

Interessant monument

Met zijn respectabele bouw- en bewoningsgeschiedenis mag het pand tot de interessantste monumenten van Leeuwarden worden gerekend en behoort het tot de oudste woonhuizen van de stad. Op Open Monumenten Dag is het pand dan ook steevast geopend voor publiek.

Een goede kandidaat voor de stichting van het huis is Jacob Sybrants Auckama, die tussen 1542 en 1572 regelmatig burgemeester van Leeuwarden was. Aan het eind van de zestiende eeuw dragen zijn erven in ieder geval nog steeds grondpacht voor het huis af. Later is het pand verkocht aan ene doctor in de rechten Matthias van Schoten, advocaat bij het Hof van Friesland.

In de zeventiende eeuw behoort het pand lange tijd aan leden van de familie Harinxma thoe Slooten. Het huis moet een bijzondere plaats in de familie hebben ingenomen. Een boedelinventaris meldt dat er destijds in de tuinkamer maar liefst 59 met name genoemde familieportretten hingen.
Van 1708 tot 1735 wordt Bij de Put 15 bewoond door Rixt van Andreae.

Door haar huwelijk met Willem van Haren komt het huis in de familie Van Haren terecht. Na de dood van Rixt vererft het huis op kleinzoon Willem Anne van Haren. Deze fameuze dichter, staatsman en rokkenjager overlijdt in 1768 onder armoedige omstandigheden in Brussel, waarna het pand in andere handen overgaat.
In de negentiende eeuw is het pand in bezit van verschillende eigenaren. In 1843 koopt ene G.H. Andreae het huis en bewoont het met zijn gezin tot 1865.

In 1867 komt de eerste Directeur van de Rijks Hogere Burgerschool, de Leidse professor Combertus Pieter Burger, met zijn gezin in het huis wonen. Zijn weduwe en tweede vrouw Maria Louise Suringar is de laatste bewoonster van Bij de Put 15. Zij overlijdt in 1927. Grootma Burgers erfgenamen verkopen het grote huis op 12 mei 1927 voor bijna 19.000 gulden aan de vrijmetselaarsloge ‘De Friese Trouw’.

De bekende Leeuwarder architecten en broeders-vrijmetselaar Hendrik Kramer en Andries Baart voeren nog in 1927 een ingrijpende restauratie uit. Op de begane grond wordt de oude woonhuisindeling (brede doorlopende gang, voorkamer, keuken/stookplaats en achterkamer op kelder) gewijzigd voor de inrichting van een strakke conferentiezaal – de huidige Voorhof – met bibliotheek. De marmeren gang krijgt een portaal en achterin een trappenhuis in Art Déco-stijl. Hier bevindt zich een fraai glas-in-loodraam van de firma W. Bogtman uit Haarlem dat de leerstadia van de leerling, gezel en meester verbeeldt. Het fraaiste resultaat boeken Baart en Kramer op de verdieping waar zij de ‘werkplaats’ van de loge bouwen en inrichten. Voor het bijna hemelse gewelf moet een deel van de zoldering van moerbalken en kinderbinten wijken. In de vrijgekomen ruimte wordt zelfs een fraai pijporgel geplaatst.

Aan de achterzijde van het pand komt halverwege de trap een op kolommen rustende uitbouw waarin de toiletgroep een plaatsje krijgt. Door het hele gebouw zijn, ingelijst of opgesteld in vitrines, documenten en attributen te zien die verwijzen naar de vrijmetselarij in het algemeen en zaken die specifiek voor de loge van belang zijn. De sfeervolle werkplaats en de loge-inrichting van Bij de Put 15 kunnen sindsdien als een zeer bijzondere bijdrage aan monumentaal en geestelijk Leeuwarden worden beschouwd. Oorspronkelijk behoorde bij het pand ook een imposante tuin, maar deze heeft door de jaren heen steeds meer aan ruimte moeten inboeten. Wat eerst groen was, is nu vooral gemeentelijk parkeerterrein. Niet al het oude kan voor altijd worden bewaard.

“The true mason never hesitates to use the working tools
to correct personal flaws”

Op u komt het aan

Bent u een vrij man van goede naam? Geïnteresseerd in persoonlijke groei, alle kanten van uzelf leren kennen en benieuwd wat de vrijmetselarij u kan bieden? Maak een afspraak en uw vragen worden openhartig beantwoord.

Maak een afspraak